شیرهای فولادی، آهنی، پلاستیکی، برنجی، برنزی و نیز گاهی از آلیاژهای مخصوصی جهت کاربردهای ویژهای ساخته میشوند.شیرهای قطع و وصل ON, OFF. VALVE که با نام شیر مسدود کننده یا Plug. Valve نیز خوانده میشوند جهت قطع یا وصل جریان سیال در یک پروسه تولید استفاده میشوند. شیرهای قطع و وصل گاهی نیز برای ترکیب دو یا چند سیال استفاده میگردند. شیرهای قطع و وصل معمولاً توسط اهرم Lever یا Hand. Wheel چرخ فلکه باز و بسته میشوند در مواردی که شیر بزرگ باشد معمولاً از فلکه و گیرباکس کاهنده دور و افزاینده قدرت بهره میگیریم.
در مواردی که شیرهای قطع و وصل نیاز به قدرت زیاد و سرعت عملکرد بالا در قطع و وصل باشند از نیروی هیدرولیک یا پنیوماتیک که باعث عملکرد سیلندر و نهایتاً انتقال قدرت شفت سیلندر به قسمت متحرک جهت مسدود کردن شیر استفاده میشوند.
عملکرد سیلندرهای هیدرولیکی و پنیوماتیکی معمولاً توسط کنترل با حلقه بسته صورت میپذیرد.
شیرهای قطع و وصل در 3 دسته یا تیپ ساخته میشوند:
کاربردهای عادی و روزمره در کارخانجات و فراونترین کاربرد را دارد
1.General. Service. Valve
جهت کاربردهای مخصوص مانند شیر قطع و وصل جریان اسید یا کاربرد حرارتی
2.Special. Service. Valve
شیرهای بسیار دقیق و حساس جهت جلوگیری از خطرات و صدمات
3.Severe. Service. Valve
شیرهای جنرال سرویس General. Service
همانگونه که از نام آنها پیدا است، جهت کاربردهای عمومی با کلاس کاری ANS از 150 الی 600 استفاده میشوند.American. National. Standard A.N.S
PN16 الی PN100 و دمای عملکرد بین 46oC الی +343oC را دارند و معمولاً جهت عبور از سیالاتی که خاصیت خورندگی ندارند استفاده میشوند و اکثراً از فولاد با درصد زیاد کربن ساخته میشوند.
شیرهای با کاربرد ویژه یا مخصوص Special. Service. Valve
جهت عبور سیالات با خاصیت خورندگی یا عبور سیال با درجه حرارت بخصوص یا فشارهای بخصوص استفاده میگردند.
Corrosive. Medium سیالات خورنده
High. Pressure سیالات با فشار بالا
High. Temprature سیالات با دمای بالا
در بعضی موارد امروزه شیرهای با دمای بالا از آلیاژی بنام سرمت که ترکیب سرامیک با فلز است استفاده میشود. Cermet ⟸Metal + Ceramic
شیرهای با عملکرد فوقالعاده Sever. Service. Valve’s
اینگونه شیرهای جهت کاربردهای ویژه استفاده میگردند جاهایی که دماهای بسیار بالا مثلاً بالای 500 درجه سانتیگراد (593oC) یا در معرض لرزش و شوک داخلی زیاد قرار دارند یا سیالاتی بخصوص با حساسیت خاص از داخل آنها عبور میکند.
عملکرد داخلی شیرها جهت قطع و وصل با حرکت خطی یا چرخشی است.
شیرهای با حرکت دورانی معمولاً کوچک هستند.
شناخت شیرها
صنعتگران برای شناسایی شیرها هیچوقت با شکل و اندازه شیرها را شناسایی نمیکنند بلکه ابتدا برچسب یا پلاک شناسایی شیر
(IDENTIFICATION. TAG or Label) را مورد توجه قرار میدهند و با دیدن سمبل هر شیر و نیز اطلاعاتی که روی پلاک درج گردیده است شیرها را شناسایی میکنند. گاهی از شناسنامه یا کاتالوگ شیرها استفاده میگردد.
سمبل هر شیر که روی هر پلاک شناسایی درج گردیده است نشاندهنده ساختمان داخلی و عملکرد آن میباشد. علاوه بر سمبل روی پلاک شناسایی فشار کاری (محدود فشار کاری) سال ساخت و شماره فنی PART.NUMBER که اختصاراً P/N گفته میشود و شماره سریال ساخت SERIAL.NUMBER که اختصاراً S/N گفته میشود نیز نصب است.